Ibn Haldun (puno ime: Abd al-Rahman ibn Muhammed ibn Haldun) bio je muslimanski učenjak, historičar, filozof i sociolog, rođen 1332. godine u Tunisu, a umro 1406. godine u Kairu. Smatra se jednim od najvažnijih mislilaca islamskog svijeta i pretečom moderne sociologije, ekonomije i historiografije. Njegovo najpoznatije djelo je “Mukaddima” (Prolegomena), uvod u “Knjigu primjera” (Kitab al-‘Ibar), u kojem je izložio originalnu teoriju o društvu, ekonomiji i političkim promjenama.
Mnogi ga smatraju prvim misliocem koji je pokušao društvo proučavati na naučan način. Jedan od ključnih pojmova u njegovom djelu je ‘asabijja – društvena solidarnost ili grupna povezanost, koju je smatrao osnovom političke moći i uspona civilizacija. Prema njemu, svaka država prolazi kroz prirodan ciklus: uspon, vrhunac i pad, slično kao živa bića. Kada ‘asabijja oslabi, dolazi do slabljenja društvene kohezije i propasti države.
Ibn Haldun je također proučavao veze između poreza, proizvodnje, bogatstva i morala, čime je postavio temelje ekonomske misli mnogo prije nastanka moderne ekonomije. Tokom života bio je i državnik, sudija (kadija) i diplomata u različitim državama Afrike i Andaluzije. Njegove ideje o društvenim i historijskim zakonitostima imale su snažan utjecaj na kasnije evropske mislioce poput Monteskjea, Marksa i Tojnbija. Ibn Haldun se danas smatra jednim od prvih mislilaca koji su historiju i društvo posmatrali kroz zakone razvoja i promjene, a ne samo kroz religijske ili moralne okvire.
/priredila – Sedina Z./
